Eugeniusz Cydzik

"Przysięgi dochowam. Tutaj we Lwowie przy kościele świętego Antoniego 6-metrowy dębowy krzyż. To ja go postawiłem w 1999 roku, 17 września. Ja dałem do leśniczego zamówienie. On ściął mi dąb, zawiózł do tartaku, opiłował wszystko, przywiozłem, zapłaciłam stolarza, wyheblował. Kupiłem w Białymstoku lakier, którym pokrywa się wiosła, łodzie, wodoodporny, kupiłem szlifierkę ręczą, zapłaciłem chłopca, zapłaciłem 25 dolarów, oszlifował i pokrył tym lakierem. I w tym roku, tak samo, 17 września pójdę do kościoła, dam na mszę świętą za tych kolegów, którzy polegli. […] Byłem w Rzeszowie, podchodzi taka smarkula, dziennikarka: Proszę pana, dlaczego pan tak tymi grobami się zajmuje? Popatrzyłem się na nią, co można powiedzieć? Czy ona to zrozumie?"

"Ja mam list gwarancyjny z ambasady w Moskwie. I wszystko u nas było nastawione do Polski jechać. Ale kiedy myśmy przyjechali tutaj matka żony powiedziała tak: my z mężem wybudowaliśmy ten dom i tu jest moje miejsce. Chcesz sprzedaj, wyjeżdżajcie. Ja tutaj zostanę. Moja mama powiedziała, że mój ojciec, czyli mój dziadek Klemens Kranicki wybudował grobowiec dla siebie i dla swojej córki, czyli mojej mamy. Chcesz, jedź, ja nie pojadę nigdzie. Tutaj leży twój ojciec, mój mąż. Tu leży mój ojciec i tu moje miejsce. A jeszcze matka żony powiedziała… A „Rota”: Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród. Chcecie jechać? Uciekajcie! Niech mi pan powie teraz tak od siebie? Prawda, że nie!"

"Od najmłodszych lat nosiłem mundurek harcerski. I teraz mam krzyż harcerski przy mundurze. Grodno - tam stacjonowały pułki piechoty, 76 pułk im. Ludwika Narbutta w Grodnie, 81 pułk strzelców grodzieńskich im. Króla Stefana Batorego. 29 pal, 7 baon pancerny. Potem sanitarne były, jeszcze łączność była. I oczywiście „kanarki” – żandarmeria z żółtymi otokami chodziła. No to my stale: „zdechł kanarek, zdechł!” Oj, gówniarzu! gonili za nami. Ale tam dywizyjny kurs podchorążych rezerwy był. Jak szedł podchorążak, to… Ja nie rozumiem dlaczego teraz warta honorowa chodzi, jak baletnice. Nogi przed sobą przestawiają, jak baletnice na scenie. Kiedyś szedł żołnierz, to rąbał bruk! A teraz jak baletnice idą. Oczywiście to pięknie, reprezentacyjnie, ale nie po żołniersku. Buty były kute, podkówki, podeszwa była gwoździ. "

"Ja krótko byłem w Butyrce, dwa tygodnie. A potem zabrali więźniarkami, na których narysowane były owoce, jarzyny, a to była zwykła więźniarka. Zawieźli nas na stacje, wsadzili do wagonu, więźniarki i jeszcze potem dozbierali, i jechaliśmy do Workuty. Siedzieliśmy przy samej kracie. Jak wyglądała ta więźniarka? To był wagon metalowy, zakratowany, z lewej strony duże okna i korytarz, i cele były, też kraty, ale jeszcze zamykane blaszanymi drzwami. Ale oni nie zamykali. Nas w jednej celi było koło 20 osób. Na górze leżeli, na dole na siedzeniach siedzieliśmy i jeszcze pod tymi siedzeniami leżeli chłopcy. Nie było miejsca. Karmili nas. Główki, taka drobna rybka, solona strasznie, ja jej nie jadłem. Chleb, woda, szklanka wody zimnej z tendra z lokomotywy. I łyżeczka cukru. Ale cukier dawali raz na trzy dni. Trzy łyżeczki. To Ruski jeden brał ode mnie tę rybkę, a mnie oddawał swój cukier. Ta ryba, ona śmierdząca była, gniła, zepsuta, ja po prostu jej nie jadłem. I nie miałem takiego pragnienia. Bo tam na przykład raz na dobę wypuszczali do klozetu, po jednym wyprowadzali. I też tam przed klozetem stał sołdat z naganem, prowadzący też. Chciałeś pisiać, nie chciałeś… Z powrotem. Niektórzy od tej ryby mieli i rozwolnienie i pisiali to do kaloszy, to do czapek. Strasznie było. Ale jak przywieźli już na Workutę. To pierwsze przestrzeń, powietrze… 37 stopni mrozu było."