Максім Шчур Maxim Shchur

"Začaly vycházet noviny. Organizovali jsme pouliční akce. Pouliční divadlo jsme dělali společně - oslavovali jsme výročí atentátu, který spáchali Ignat Griniavickij a Nikolaj Rysakov na ruského cara Alexandra II. K této příležitosti jsme napsali a na ulici sehráli divadelní hru. Bylo to naše anarchistické představení. Nebylo jasné, proti čemu jsme, na jedné straně jsme chválili anarchismus, na druhé straně jsme vystupovali proti ruskému impériu a vlastně proti diktatuře. Car Alexandr, který v této hře vystupoval, mluvil Lukašenkovým hlasem, se stejným přízvukem jako on. Takže narážka byla jasná. Byla to velmi intenzivní doba." Tehdy nebyly represe tak tvrdé jako dnes, kdy se vrátily k sovětskému měřítku represí, ba dokonce k horšímu. Začalo to lehce. Když nás tehdy zadrželi, dostali jsme pět dní, já jsem byl pět dní ve vězení. Zvlášť aktivní organizátoři dostali deset a obyčejní účastníci, kteří chodili a něco vykřikovali, dostali po pěti dnech. Seděl jsem právě na té Okrestině ulici, ale vůbec jsem se nebál. Tehdy běloruská policie neměla takovou brutalitu jako dnes a jako později za Lukašenka po roce 1999. No ano, měli, ale ten přístup byl normální, taková brutalita tam nebyla. Samozřejmě jsme si uvědomovali, že je to hrubé, ale byli to policajti - potomci stalinských tradic, nemohli jinak. Když jsme byli ve vězení, cítili jsme, že jsme na svém místě, že to je naše poslání, že si to odsedíme a půjdeme zase do akcí. Samozřejmě nás volali k děkanovi, k rektorovi, na policii na nějaké vysvětlující rozhovory, zkrátka nám kazili život, ale v 90. letech to bylo ještě snesitelné, pak už to bylo horší." Přeloženo automatickým překladačem (DeepL)

«Пасля 2020 года ў вельмі многіх беларусаў, якія жывуць за мяжой і шматлікіх актывістаў, якія паз'язжалі з краіны – а вельмі шмат людзей з'ехала – (сілавікі) пашлі па сваяках (у Беларусі). Калі нехта актыўны (за мяжой), яны ходзяць, пераследуюць (сваякоў). Заўсёды ёсць такая небяспека, калі вы нейкі актыўны ўдзел прыймаеце (у акцыях пратэсту), то могуць прыйсці (да родных у Беларусі). Я настолькі актыўнага ўдзелу не прыймаю цяпер, а ў 2020-м годзе прыймаў, таму што 2020-ты год мяне, канечне, вельмі натхніў. Мы ў Празе тут з беларусамі спрабавалі таксама быць актыўнымі, нешта рабіць, і шэсці ладзілі, і экзітпул падчас выбараў каля амбасады (Беларусі), і пікетавалі амбасаду, і на Старамаку (Старамейская плошча) сустракаліся, розныя былі акцыі. У медыях шмат тлумачылі сітуацыю беларускую таксама, па радыё, пісалі нешта у газеты і г.д. Але пасля таго, як надыйшла гэтая хваля рэпрэсій з канца 2020-га – пачатку 2021-га гг. у мяне асабіста крышачку выгаранне настала. Да таго ж, быў лакдаўн кавідавы. Я вельмі цяжка пераносіў нашую няўдачу беларускую. Яна заканамерная, бо на жаль, рэстаўруецца Савецкі Саюз і ўсе гэтыя парадкі. Я не асабліва актыўны з таго часу, з 2020-га года, мог бы быць больш актыўны, але я зараз больш займаюся сваёй творчасьцю, пішу і пераасэнсоўваю, спрабую знайсці сэнс жыцця, як жыць далей. У вельмі многіх беларусаў тая ж самая праблема цяпер, тых, хто з’ехаў за мяжу, ім вельмі няпроста, і я вельмі добра іх разумею. Таму што, калі я зьязжаў 25 год таму, я з'язжаў абсалютна ў нікуды, там не было ніякай дыяспары і не было нават інтэрнэту добрага, не было магчымасці ніяк падтрымліваць сувязь. Гэта быў 1998 год і сапраўды было вельмі няпроста. Але мне пашанцавала, што я з'ехаў менавіта ў Прагу, да "Радыё Свабода", да беларускіх дзеячоў.»