Renate (Renata) Zajączkowska

"[…] Ze Śląskiem byliśmy zawsze związani. A ja pani powiem szczerze, że ja się cieszę, że do Niemiec nie wyjechałam. Bo mnie się w Niemczech […] przecież ja często jeżdżę do Niemiec jeszcze dzisiaj, teraz. Był taki okres, że mi było żal, wtedy kiedy u nas była ogromna […] taki niedostatek, a tam w Niemczech było dobrze. To były lata 60., to myślałam, że źle, że zostałam, że tutaj jestem. A teraz się cieszę, dlatego że ja zostałam między swoimi, bym powiedziała, a tamci […] Nie, nie podoba mi się w Niemczech. Nie podoba mi się. Po prostu podoba mi się porządek, podoba, ale ludzie mi się nie podobają. Koniec".

"[…] Ja pani powiem. Ja czułam się w domu, u siebie tutaj. We Wrocławiu, bo Gliwice dosyć szybko zapomniałam. A czułam się we Wrocławiu u siebie. Ja się cieszę, że tu mieszkam i czułam się zawsze Niemką. Ale mój mąż był bardzo dobrym człowiekiem i bardzo zgodnie żyliśmy i dzieci zostały wychowane w teraźniejszości, po prostu w polskiej rzeczywistości, tak? I nie powiem żeby […] one zostały […] ja im nigdy nie […] nie przymuszałam ich też nigdy do uczenia języka niemieckiego. One […] to co same chciały, to owszem. Porządek im wpoiłam niemiecki, punktualność niemiecką, której teraz w Niemczech nie ma. Bo teraz tutaj jest punktualność, a tam jej nie ma. Także zwyczaje, to co mogłam, to co jest, co z domu wyniosłam to im wpoiłam. A wnuki bardziej się teraz dopytują. Teraz, kiedy dzieci są dorosłe, już starsze, po pięćdziesiątce, to teraz nagle się im przypomniało: „Opowiadaj, co było w domu”. Bo przedtem nie bardzo były ciekawe też co […]. Owszem, cieszyły się z paczek, które przychodziły z Niemiec, tego, to cieszyły się, ale nie były bardzo zainteresowane. A teraz, dopiero jak dorosły stały się […] to wtedy są ciekawe, jak to było u mamy w domu".